بصیرباش

(بسم الله الرحمن الرحیم)

علی اکبر رائفی پور در مراسم اختتامیه کنگره ملی هنری و ادبی «نذر امام هادی(ع)» که پنجشنبه در مسجد دانشگاه امام صادق(ع) برگزار شد درباره نقد فیلم «جدایی نادر از سیمین» ساخته اصغر فرهادی به سخنرانی پرداخت.

خلاصه این سخنرانی در ذیل آمده است:
فیلم جدایی نادر از سیمین را در ۴ لایه نقد خواهیم کرد؛ نقد من سیاسی نیست ولی در آن حرف های سیاسی بسیاری وجود دارد.
فیلم جدایی فیلم خاصی است که سیاسی شد و جایزه های زیادی را در جشنواره های مختلف بدست آورد که نشان می دهد فیلم خاصی بوده است.

این فیلم چند لایه دارد که با یکدیگر مرتبط هستند.
لایه اول ریش پیمان معادی در فیلم خود یک سرنخ است و فیلمنامه آن بسیار قوی نوشته شده است که این فیلمنامه حفره هم داشته است.

**سابحات** · 1391/3/30 10:08 قبل از ظهر

حفره های این فیلم مانند برداشتن پول توسط مادر و دیدن این صحنه توسط دختر و سکوت آن در چواب پدرش و یا نگهداری پیرمرد قبل از شروع جدایی می شود.
یک تحلیل گر واقعی، حفره او را گول نمی زند بلکه به دنبال فایده آن است و در کشور ما به رنگ و لعاب بیشتر اهمیت می دهند.

کسی که لایه‌ای نگاه می کند می گوید شخصیت پردازی نشده است، در حالی که کاملا دقیق اصغر فرهادی شخصیت پردازی کرده است.
برخورد غیراصولی با زن چادری، هول دادن در حمام و خوردن در به پدر نشان دهنده بی هویتی نادر است و شخصیت اصلی نادر قانون مندی، غرور و قلدری آن را نشان می دهد که می خواهد حرف خود را بر کرسی بنشاند.

در نقش سیمین در هیچ جا عاطفه واقعی مادر به دختر را نمی بینید، مگر آن جا که دختر به خانه مادر می رود و سیمین نیز فرد مغروری بوده است.
در نقش راضیه قسم نخوردنش عجیب است، بیشترین دروغ را می گوید، بدون اجازه مرد در خانه کسی کار می‌کند، یک پیرمرد را با قساوت می بندد، دروغ هایی به دخترش می گوید که همه اینها بیان می کند که این چهره پارادوکس کاری است.

اصلا فیلم «جدایی نادر از سیمین» نبوده است بلکه «جدایی سیمین از نادر» بوده است.
در نقد باید مولف را بشناسیم تأثیری که تصویر دارد هیچ چیز دیگری نمی تواند بر جای بگذارد.

مدل فرهادی ابهام آفرینی، ایجاد شبهه، ایجاد سوال و جواب ندادن به آن سوال ها است و فیلم ایشان پیام های ناخودآگاه دارد که جواب آخر را در فیلم می دهد و مخاطب در فیلم به جای فعل، انفعال دارد و در سه گانه آخر (چهار شنبه سوری، درباره الی و جدایی نادر از سیمین) استادانه مخاطب را سح رو جادو می کند.

در صحنه عبور پیرمرد از خیابان، بازی دختر بچه با شیر کپسول اکسیژن مانند عروسک اسباب بازی در دست کارگردان می شوید.
کارگردان ما را آزاد می گذارد تا بین تنگنای شریعت، داشتن پدر آلزایمری، بی پولی و جدایی بین دو نفری که دوست دارید و مانند این ها قرار بگیریم.

مدل فیلمبرداری در این فیلم دوربین روی دست و نشان دادن کلوزآپ است که استقرار و تمرکز را از مخاطب می گیرد و خیلی حرفه ای و استادانه از دوربین استفاده می کند.
ایشان به اکثر اخلاقیات جامعه ایرانی آشنا است و به طور ویژه ما را شناخته است، به طوری که شبکه فارسی وان توانست مردم ما را بشناسد و فیلم های کره ای را پخش می کند؛ به این معنا که پس از پخش فیلم های کره ای در ایران و استقبال خوب مردم از ان با ذائقه مخاطب آشنا شدند و فیلم های کره ای را به نمایش گذاشتند.

**سابحات** · 1391/3/30 10:11 قبل از ظهر

سینماگران و تحلیل گران ۳ زمینه روان شناسی، دشمن شناسی و جامعه شناسی را نمی دانند.
فیلم جدایی نیاز به ساختار گرایی مذهب و غیر مذهب، زن و مرد، مدرنیته و سنت، طبقه فقیر و ثروتمند و میهن و قانون دارد و من تفکیک تکنیک و محتوا نمی کنم.

لایه اول

نقد لایه اول درباره اخلاق است، حتی در فیلم چهارشنبه سوری مدل «دروغ» وجود داشته و به ما می‌گوید که غرور نداشته باشیم.
این فیلم درباره قضاوت بوده است و شخص سیاه و سفید وحود ندارد و افراد بیشتر خاکستری بوده اند.

فیلم «جدایی نادراز سیمین» ادامه چهارشنبه سوری بوده است و فیلم بعدی فرهادی محسوب می شود.
در فیلم راست رستگاری وجود ندارد و دلیل دروغ گفتن مردم را نشان می دهد و در سکانس آشغال بردن دختر از پله ها و پاره شدن نایلون و دست زدن دختر بچه در آن فرهادی عالی ظاهر شده است.
یکی از دلایلی که غربی ها از این فیلم خوششان آمده است دلیل بیان کننده نسبی گرایی است.

نگاه فمینیستی در این فیلم زیاد بوده است، مثلا یک زن خوشبخت وجود ندارد تهمت های زیادی زده می شود، مرد سالاری محض را می بینیم که در آن حکم طلاق با مرد است و معلم درس تهدید می شود و امثال این ها.

نوع نگاه این فیلم نگاه مدرنیته است و تدوین فیلم شاهکار بوده است و عدم تشخیص فضا را در دوربین روی دست نشان می دهد که شخصیت ها تحول ندارند.

**سابحات** · 1391/3/30 10:14 قبل از ظهر

لایه دوم

لایه دوم این فیلم نشانگر سیاه نمایی و دردنمایی است یعنی نشان دادن خانه های دلگیر، خیابان های شلوغ، دیوارهای کثیف، دادگاه شلوغ و پر سر و صدا، کلوز آپ های زیاد.
در سکانس آغازین فیلم کارگردان با تمام مخاطبین فیلم بازی می کند و در سراسر فیلم می گوید که همه دروغگو هستند و تنها کسی که دروغ نمی گوید لیلا حاتمی است؛ به این معنا که سیمین از نظر حقیقت چهره سفید فیلم محسوب می شود.

در فیلم جدایی، قاضی اصلاح طلب بودن را متوجه نمی شود و مبنای غلط و درست بودن را شخص قاضی تشخیص می دهد که بیانگر نماد قدرت است و نشانگر این است که دستگاه قضا به نفع فرادستان و نه فرودستان فعالیت می کند.

فرزند نماد راستگویی است که در این فیلم دیدن شرایط راستگویی و حس ناخود آگاه برای دروغ گفتن به خوبی نمایش داده می شود.

در صحنه پس از دادگاه که نادر، دخترش و پدرش در ماشین هستند ۳ نسل گذشته، امروزه و آینده را نمایش می دهد.
غربی ها به فیلمی جایزه می دهند که در زمین آن ها بازی کند و هدف آنها سود است و ما هم همین طور هستیم؛ یعنی در جشنواره فیلم فجر فیلمهای برخلاف فیلم فجر را نشان نمی دهیم.

فیلم بچه های آسمان به دلیل قرار گرفتن با فیلم یک یهودی موفق به گرفتن جایزه اسکار نشد و تحلیل گران غرب گفته اند فیلم جدایی حرکتی در برابر تحریم ها بوده است.

**سابحات** · 1391/3/30 10:17 قبل از ظهر

لایه سوم

لایه سوم این فیلم بیان گر این است که تمام اتفاقات در فیلم، موضوع فتنه ۸۸ را نشان می دهد یعنی پیرمرد شخصیت اصول گرایی است که روزنامه می خواند و کراوات می زند، ترمه یعنی نسل جدید که باید انتخاب کند، قاضی نقش حکومت بوده است.

درشروع دادگاه نمایش می دهد که گفته می شود یک سال و نیم پیش یک قراری گذاشتیم که نادر می گوید اگر بماند می تواند کاری انجام دهد که چنین شخصیتی نیز در جامعه ما وجود دارد ودیالوگ های ویژه آن در آشپزخانه نمایش داده می شود.

روی دکور، صحنه و رنگ به زیبایی کار کرده است یعنی به رنگ سبز در تفکر سیمین و نادر خیلی کار می کند به این معنا که رنگ سبز در شال، رنگ در خانه نادر، لباس مادر سیمین، رنگ در خانه مادر سیمین، ماشین معلم ترمه، لباس آموزشی ترمه، زمینه ماکت دست ترمه، کرکره های خانه، به کار رفته است و در این فیلم سیمین اکثرا سبز می پوشید.

این در حالی است که در خانواده حجت هیچ اثری بر رنگ سبز آورده نمی شود به جز در نشان دادن پلاستیک آشغال خانه که سبز بوده است.

نسل بچه های حجت زمانی که به آشغال قرمز دست می زنند بیانگر این است که دستان فرزندان این قشر از جامعه آلوده می شود و خواهر حجت که به عنوان رابط این ۲ خانواده است لباس سبز بر تن دارد.

پیانو نماد شادی و خوشحالی است که انتقال آن به بیرون به دشواری انجام می شود که یعنی رفتن خارج شدن شادی از خانه دشوار است.
دستگاه اکسیژن زمانی که هوا می دهد سبز رنگ است که نماد زندگی می باشد.

جایگاه آشپزخانه جای سیاسی است که در آن حرف مهمی زده می شود، حرف دزدی که همان گم شدن آرا در انتخابات است در آشپزخانه زده می شود.
قسم خوردن با گفتن نام امام حسین (ع) و امام زمان (عج) بوده است که ما نام این ۲ ائمه را در انتخابات ۸۸ به خوبی مشاهده کردیم.

**سابحات** · 1391/3/30 10:19 قبل از ظهر

آزاد شدن نادر توسط سیمین نشا ن دهنده این است که سیمین نمایانگر غرب است که توانسته نادر را آزاد کند.
بردن آهنگ های شجریان نماد بی فرهنگی کشور ایران است.

خود زنی حجت در انتهای فیلم همان کشته شدن افراد بی گناه در زمان انتخابات بوده است.
دیه ۴۰ میلیونی یعنی رای گم شده ۴۰ میلیونی مردم در انتخابات
دیه ۱۵ میلیونی همان رأی مردمان روستایی است.

لایه چهارم

در لایه چهارم فیلم جدایی نادر از سیمین اسلام، صدای اذان، مسلمانان و … نامطلوب و بد نشان داده می شود مانند قسم خوردن راضیه به قرآن که زیبا نیست.

سقط شدن جنین راضیه در میان در و دیدن آن صحنه توسط فرزندش بیانگر موضوعاتی است که که کسی به آن توجه نکرده است.
متن از خبرگزاری دانشجو

بصیرباش

پیوندها

دسته‌ها

جدیدترین یادداشت‌ها

نویسندگان

بایگانی

نقد بسیار بصیرانه استاد رائفی پور از فیلم جدایی نادر از سیمین